De blauwe zone, een verdiepend bezoek

Vandaag staat een rondrit door de blauwe zone op het programma. Ik heb het plan om gewoon maar eens wat rond te rijden en lopen door de blauwe zone op Sardinie. En daarbij eens uit te zoeken wat mij opvalt of misschien ook wel wat ik me juist niet opvalt? Op de kaart heb ik een tourtje uitgezet en ik kom langs verschillende plaatsen die ook in het voorlichtingscentrum genoemd zijn. Plaatsen als Perdasdefogu, Jerzu, Gairo, Lunasie en Torre di Bari liggen op mijn route. Met google maps heb ik het uitgezet en mijn tablet is de navigatie. Vanuit mijn hotel in Cagliari is het bijna 2 uur rijden en daarna zijn de onderlinge afstanden wat kleiner.

De autorit naar het gebied is prachtig. Al vrij snel verlaat je de bebouwde wereld en een prachtige natuur openbaart zich. Heuvelachtig of misschien wel bergachtig met rotsen en veel begroeiing. De hoogte is er circa 1.260 tot 1.500 meter. De hoogste berg op Sardinie is 1.834 meter. De wegen die ik rij zijn deels vrij recent aangelegd en er zijn tal van tunnels en bruggen. Europees geld? Daarmee is het ontspannen rijden met prachtige vergezichten. Oftewel genieten!

Het eerste plaatsje waar ik uitkom is Perdasdefogu en zeker een bekend dorp in de blauwe zone. Veel van de dorpsbewoners die oud zijn geworden of oud zijn hebben een plaatsje gekregen aan de muren. Overal hangen foto's, namen en jaartallen. En inderdaad het zijn veel ouderen die hier geëerd worden. Op de foto's zien ze er oud uit en ook uit de jaren blijkt dat. Veelal geboren tussen 1900 en 1930 en allemaal minimaal 90 jaar geworden. Als je naar de gebouwde infrastructuur kijkt zou je het niet verwachten. Feitelijk zie ik veel gebouwen die oude rommel zijn, sommige staan leeg en de stoep is hoog. Het hele dorp is rolstoel-ongeschikt! En volgens mij zou zelfs met een rollator lopen een hele toer zijn. 

Wat mij opvalt is dat het vrij afgelegen bergdorpen zijn. En dat de dorpen toch wel enige omvang hebben, circa 2.000 a 3.000 inwoners. Er zijn sociale voorzieningen zoals een bibliotheek, gemeenschapshuis, kerk en diverse ontmoetingsplekken en centra. In Perdasdefogu bezoek ik het lokale koffiehuis en voor 1,5 euro heb ik een bakkie. Net als vele andere dorpsgenoten die daar komen. Volgens mij is het een goede ontmoetingsplek en aan de drie biljarten te zien is het duidelijk wat daar vaak gedaan wordt. Ik krijg de indruk dat de dorpsbewoners er relaxt en vooral samen met elkaar leven. En vrij afgesloten zijn van de buitenwereld. 

Ook in Jerzo trek ik lopend het dorp in. Ik constateer dat er grote hoogteverschillen zijn en dat daarmee de bewoners fysiek belast worden om van de ene naar de andere plek te komen. De wegen zijn zo stijl dat je niets met een rolstoel of rollator zou kunnen. En toch worden de mensen blijkbaar oud?! Als je mij nu vraagt hoe komt dat dan? Er lijkt een eenvoudig antwoord: de bewoners blijven gewoon leven. En met leven bedoel ik in dit kader niet alleen ademen maar vooral wat doen. En vooral elkaar ontmoeten. Dus een aangenaam buitenklimaat, er zijn veel buitenzitjes en plekjes om te socializen. Omdat ik liever geen mensen wil fotograferen moet je dit dus gewoon van mij geloven. En misschien is geloof ook wel een belangrijk item in de blauwe zone. 

Ook bezoek ik Gairo Vecchio, een dorp dat helemaal leeg staat. Aardverschuivingen en overstromingen hebben de inwoners van Gairo uit hun steeds gammelere huisjes verjaagd. Ze werden al sinds eind 19de eeuw gekweld door aardverschuivingen waardoor hun huizen instortten. Maar in oktober 1951 kreeg Gairo de mokerslag. Het bleef vijf dagen en vijf nachten onophoudelijk regenen.  Toen is het dorp opnieuw gebouwd op een iets hoger gelegen deel. Er  wonen circa 1.400 mensen. Overigens nog steeds tegen een bergwand met veel hoogteverschillen en erg afgelegen. 

Onderweg kom ik langs een grote begraafplaats. Dit is de plek om te bekijken of er daadwerkelijk veel mensen oud zijn gestorven. En inderdaad er liggen heel veel mensen die minimaal 90 jaar zijn geworden. En hoewel ik geen kwantatief onderzoek heb gedaan lijkt hier wel enige bevestiging van de gedachten uit de blauwe zone. Er worden veel mensen oud. Maar waar komt dat door? Gisteren heb ik geleerd dat erfelijksfactoren hier een belangrijke bijdrage aan leveren. Mogelijk ook de harde leefomstandigheden waar de mensen van 1890 - 1920 nog mee te maken hadden. Alleen de sterksten overleefden en zijn heel oud geworden. En door de afgelegen ligging waren er weinig welvaartsziekten? Dus de 40% uit de onderzoeken komt feitelijk doordat de welvaart deze dorpen pas later bereikt heeft? En er ondertussen wel veel sociale verbinding was en ook veel lichamelijke beweging?

Het bezoek aan de blauwe zone sluit ik af in Torre di Bari. Dit is zeker geen bergdorp, het ligt aan de zee. Het aantal inwoners is er circa 3.800 en vermoedelijk in de zomer veel meer. In dit dorp wordt de blauwe zone wel erg zichtbaar. Herken je het op de foto? Eigenlijk best een mooi plaatje bij een zakelijke verkenning voor een studiereis. Dit is dus werken voor mij! Best wel relaxed en in lijn van de gedachten uit de blauwe zone. 

De rit terug naar het hotel is opnieuw circa 2 uur. Mijn navigatie kiest de kortste route en dus gaat het over een prachtige bergen en langs diepe kloven. Prachtig rit en de lokale mensen nemen allemaal de snelle route. Dus het is heerlijk rustig en onderweg kan ik op verschillende plekken stoppen. In het hotel is het tijd voor een drankje en hapje. De verkenning op Sardinie zit er op en morgen is het een reisdag terug naar huis. Het wordt tijd om resultaten te bundelen en samen te vatten. In ieder geval heb ik voldoende inspirerende stof voor wat mooie lezingen. En uiteraard voor de studiereis die in juni op het programma staat.