Sardinië, hoe wordt er geleefd?

Sardinië is een eiland zo groot als Nederland maar het aantal inwoners is slechts 1,6 miljoen. Dus de bevolkingsdichtheid is veel kleiner dan in Nederland. In en rondom de hoofdstad Cagliari is de dichtheid het grootste en ook in Sassari is de dichtheid groot. In deze beide steden zijn veel voorzieningen zoals onderwijs en werkgelegenheid. De rest van Sardinië is vrij leeg en is steeds verder aan het ontvolken. De provincie Ogliastra staat bekend als blauwe zone zoals in de onderzoek is geduid. In deze provincie is geen grote stad, er zijn slechts kleinere dorpen. Ook schijnt een deel van de jeugd weggetrokken te zijn naar de grote stad. Daarmee is de blauwe zone op Sardinië sterkt vergrijsd. De mensen leven daar nog relatief eenvoudig en zeker met minder stress. Ook zijn daar minder (industriële) activiteiten en is daar dus ook weinig milieuvervuiling. In onze meetmethodieken zal dit gebied vast verschillende kenmerken hebben van enige armoede. 

Vandaag staat voor mij een eerste verkenning van de Sardijnse leefwijze op de agenda. Ik heb afgesproken met een netwerkcontact die me hierover meer kan vertellen. Het is een persoon die geboren en getogen is uit Sardinië en jarenlang in Nederland heeft gewerkt. Handig voor mij omdat er geen taalbarrière is.  Hij werkt ook nog in de zorgsector, dus voor mij een ideaal contact. Hij blijkt ooit naar Nederland gekomen te zijn omdat hij een leuk Nederlands meisje tegenkwam die op Sardinië op vakantie was. Hij is erachter aan gegaan maar in Nederland was de relatie niet lang succesvol. Omdat het hem in Nederland beviel is hij er lange tijd gebleven. Hij heeft vooral in de bankaire wereld gewerkt en is uiteindelijk teruggekeerd naar Italie en Sardinië. Voor mij is het een mooie verbinding tussen de Nederlandse en Sardijnse gemeenschap. Hij kan me vast meer vertellen!

Vandaag leer ik van hem dat er op Sardinië veel relaxer geleefd wordt dan in Nederland. Doelen en targets zijn veel minder belangrijk en sociale verbinding is daarentegen veel belangrijker. Afspraken met familie en vrienden worden veel minder dan in Nederland ingepland, maar toch zijn er veel ontmoetingen. Vaak spontaan en met daadwerkelijke aandacht voor elkaar. Ook in zakelijke contacten wordt de tijd genomen om verbinding te maken en een zakenlunch is veel meer dan een klein etentje. Feitelijk kan het de hele middag kosten, waarna je er achter komt dat het werk is blijven liggen. Maar dat kun je morgen toch ook doen? Italianen lijken in Nederlandse ogen daarmee vaak relaxed te zijn, genietend van het leven, ondanks de chaos om hen heen. Vriendelijk, gastvrij, toeschietelijk. En boven alles heel gemakkelijk in de omgang, zonder zich te storen aan sociale conventies of geldende gedragsregels, Dresscodes zijn er in tegenstelling tot mijn verwachtingen niet of nauwelijks. Deze relaxe manier van leven is iets wat we mogelijk van Sardinië kunnen leren. Hoewel ....? 

Samen met mijn contact gaan we later op dag een zorgvoorzieningen bezoeken. Ik laat me informeren welke daar zijn en hoe het werkt. Een manager die gelijktijdig ook nog meedraait op de werkvloer geeft me een rondleiding. Ik blijk in een woon-zorg voorziening in Pula te zijn voor de 'zelfredzamen'. Na wat doorvragen kom ik tot de conclusie dat de gehuisveste doelgroep in Nederlandse termen de bewoners van een bejaardenhuis zijn. In Sardinië noemen ze dit een ' structuur'  en is het gebouw van de gemeente. De gemeente heeft aan de zorgorganisatie een concessie voor 9 jaar verleend om het gebouw te gebruiken (met een lage huur) en vervolgens is er ruimte voor 24 clienten die 24/7 begeleiding hebben. Er wordt voor de bewoners gekookt en de kamers zijn eenvoudig en grotendeels 2-bedskamers. De kosten/opbrengst van een bewoner is circa 1800 euro per maand. Dit wordt door de bewoners, familie of in bijzondere omstandigheden door de gemeente betaald. De doelgroep is 65 plus maar de daadwerkelijk  leeftijd is 85 / 95 jaar. De verblijfsduur is veelal meerdere jaren. De mensen die hier wonen hebben weinig sociale verbinding en/of familie. Het is een concept wat er in Nederland niet meer is. Wij hebben deze mensen in eigen woonruimte wonen en indien nodig komen de voorzieningen thuis en/of in een wijkcentrum.  

Ook leer ik dat de relaxte manier van leven heeft geleid tot de opzet van een groot kwaliteitssysteem. Een systeem van registratie en verantwoording met veel overheidscontrole. Als de cultuur veel maar laat gebeuren is controle nodig om daarwerkelijk conform afspraken/wetten te werken. Ik word me daar het meest van bewust als ik de menukaart bekijk. Deze is opgesteld door artsen/voedingsdeskundigen en ligt weken vooraf vast. Er zijn stempels opgezet om te autoriseren en de overheid komt regelmatig langs om te checken of er ook volgens het menu gegeten wordt. Afwijken mag niet en een taartje of iets onverwachts eten kan niet. Ook het gebruik van iets andere producten (bv andere kaassoort) mag niet. Misschien valt het in Nederland dan toch nog mee met de regels? En of dit nu echt relaxt is? Voor mij is het waardevol om te zien en de mensen te spreken hoe het hier werkt. Ik moet nog eens kijken hoe ik dit in een studiereis kan opnemen? Overigens ontmoette ik ook de arts, een 70 jarige man. Die gelijk ook nog burgemeester is van het dorp. Hij geniet van zijn werk en is onder de mensen. Best inspirerend om te zien hoe dit zich verhoudt tot de ervaringen uit de blauwe zone. 

Uiteraard heb ik vandaag met mijn netwerkcontact een lunch. We spreken door over thema's die ons bezighouden en wat we van elkaar kunnen leren. Het is waardevol om kennis uit te wisselen en deze toe te passen op de lokale context waarin je werkt.  En uiteraard is het ook prima eten en drinken. een mooi voorbeeld van goed eten? Een zalm met geroosterde groenten. Zou dit blauwe zone proof zijn?

Zo rond 15.00 uur nemen we afscheid van elkaar. Morgen gaan we samen naar Ogliastra waar de blauwe zone is. Ik ga nog wat rondkijken en maak een ritje langs de kust. Een prachtige kust met stranden, rotsen en boven de zee prachtige luchten. Uiteraard heb ik wat mooie foto's gemaakt. Ik probeer daarmee wat van de relaxte levenswijze toe te passen in mijn reisprogramma. Hoewel ..., zo blijf je wel druk met van alles en nog wat. Overigens wel leuk om te doen en ik geniet ervan.